Noodstop: Machinerichtlijn, regels & meer

Extra voor u: tips voor de keuze van de passende noodstopschakelaar

Noodstopschakelaars, vaak ook wel noodstopknoppen genoemd, zijn niet meer weg te denken tegen gevaren in de industriële omgeving. Voor een vakkundige toepassing zijn er echter vele regels. Maar welke richtlijnen daarvan zijn bijzonder belangrijk? En welke criteria moet u verplicht in acht nemen bij de keuze van de passende noodstopschakelaar? De antwoorden vindt u hier:

Voldoet u met uw noodstop aan de machinerichtlijn?

Wat is het verschil tussen noodstop- en nooduitschakelvoorzieningen?

Welke regels moet u bij noodstop-voorzieningen aanhouden?

Zo kiest u de passende noodstopschakelaar voor uw toepassing

Verschillende soorten noodstopsystemen

Welke oplossing voor de analyse van noodstopschakelaars is voor u de juiste?

Noodstopschakelaar online bij Automation24 voor selectie

Compacte noodstopgids: alle informatie gratis bij de hand

Noodstop: Machinerichtlijn, regels & meer

Weet u alles over noodstop knoppen?

Direct naar de noodstop producten

Of heeft u liever persoonlijk advies?

Vraag nu een gratis advies aan

Wilt u onze compacte gids over noodstops downloaden?

Nu gratis downloaden

Voldoet u met uw noodstop aan de machinerichtlijn?

Noodstopvoorzieningen zijn een integraal onderdeel van functionele veiligheid.

Volgens de Europese machinerichtlijn EU 2006/42/EG mogen machines geen gevaar opleveren voor mens en milieu. Om dit garanderen, moet bijna elke machine zijn voorzien van minimaal een noodstop-commandovoorziening. Op deze manier kunnen de risico's van onvoorziene gevaarlijke situaties worden geminimaliseerd. Het naleven van de machinerichtlijn is voorwaarde voor het verkrijgen van een CE-markering. Zonder dit criterium mag een machine in Europa niet worden verkocht of in bedrijf zijn.

Noodstopsystemen moeten worden gezien als aanvullende beschermende maatregelen tegen onvoorziene gevaren. Ze vervangen in geen geval de noodzaak van een gevarenbeoordeling. Als de arbeidsprocessen dit vereisen, kan daarom bovendien het toepassen van veiligheidstechniek nodig zijn.

Wat is het verschil tussen noodstop- en nooduitschakelvoorzieningen?

Vaak worden noodstop- en nooduitschakelsystemen door elkaar gehaald. Er is echter een wezenlijk verschil.

Noodstopcommandoapparaten beschermen tegen gevaar veroorzakende bewegingen, zonder de systemen compleet uit te schakelen.

Bij nooduitschakelvoorzieningen betreft het echter voornamelijk nooduit hoofdschakelaars. Deze koppelen de machines volledig los van de voeding om zo te beschermen tegen gevaar veroorzakende spanningen.

Beide systemen kunnen niet tegelijkertijd functioneren, want de noodstopfunctie veronderstelt een voeding voor de uitvoering ervan via een stuursignaal.

Kort samengevat: In een noodgeval zorgt een noodstopfunctie voor het stoppen van de installatie terwijl een nooduitschakelcommando alle systemen volledig uitschakelt.

Afhankelijk van de gevarenbeoordeling ligt de prioriteit, met name bij de productie van onderdelen bij de beveiliging tegen gevaar veroorzakende bewegingen. Hier worden voornamelijk noodstopschakelaars toegepast.

Terug naar het overzicht

Afbeelding 1 - Verschil tussen noodstop en noodstopschakelaars

Afbeelding 1 - Verschil tussen noodstop- en nooduitschakeling-schakelaars

Welke regels moet u bij noodstop-voorzieningen aanhouden?

Voor het correcte gebruik van noodstopcommandovoorzieningen moet een aantal regels worden aangehouden. Op de belangrijkste richtlijnen wordt hieronder ingegaan.

In de norm EN ISO 13850: 2008 is gedefinieerd hoe noodstopknoppen moeten worden uitgevoerd. Zo moeten ze minimaal op elke bedienpositie aanwezig zijn. Daarbij moeten ze op een goed zichtbare en snel en zonder gevaar bereikbare inbouwplaats zijn aangebracht.

Zodra een noodstopschakelaar wordt bediend heeft de daardoor geactiveerde functie voorrang op alle andere processen. Dat betekent dat het systeem direct moet worden stilgezet. De bediening van het noodstopapparaat moet zorgen voor een gegarandeerde vergrendeling. Daarbij schrijft de norm EN 60947-5-5 voor dat deze procedure gecombineerd wordt met een noodstopsignaal.

Als alle processen weer op gang moeten worden gebracht, dan moet de ontgrendeling worden uitgevoerd op de plaats van de bediening. Daardoor mag er echter geen automatische systeemherstart plaatsvinden. De processen moeten handmatig opnieuw worden gestart.

Afbeelding 2 - Noodstopschakelaars moeten goed zichtbaar zijn

Bovendien moet volgens de EN 60204 norm zijn voorzien in een uitstekende zichtbaarheid van de noodstopcommandovoorziening. Daarbij moet de nood-uit-schakelaar zijn uitgevoerd met een rood bedieningsveld op een gele ondergrond. Dezelfde norm schrijft voor dat noodstopknop positief openende contacten moet hebben, zodat een veilige contactscheiding voor het behoud van de machineveiligheid wordt gegarandeerd. Een draadbreuk is geen gevaar voor het behoud van de systeemstilstand omdat er op deze manier geen contact is.

Verder schrijft de EN ISO 13849-1 voor dat noodstop-systemen minimaal volgens het Performance Level c (PLc) moeten worden uitgevoerd.

Daarom is extra voorzichtigheid geboden bij het in serie schakelen van noodstopvoorzieningen. Hoewel de schakelaars theoretisch in serie kunnen worden geschakeld is er bij een gelijktijdige bediening gevaar voor mogelijke maskeringen van storingen die leiden tot een verslechtering van het Performance Level. Daarom worden serieschakelingen afgeraden.

Als noodstopsystemen toch in serie worden geschakeld is het aanhouden van het vereiste Performance Level dwingend vereist. Dat geldt met name bij het daarnaast gebruiken van veiligheidssensoren, omdat daarbij een gelijktijdige bediening zeer aarschijnlijk is. Voor een meer nauwkeurige uitvoering moet ierbij de norm ISO/TR24119 worden aangehouden.

Om de uitvoering volgens de norm van de noodstop-schakelaar te garanderen en cross-circuits te voorkomen moeten noodstop-systemen regelmatig worden getestop hun functionaliteit. Daarbij is de aansluiting nodig van veilige analyseapparaten zoals veiligheidsrelais of veiligheidsbesturingen die testimpulsen produceren en controleren.

Daarnaast wordt ook een regelmatige fysieke test van het activeren van het noodstopsysteem aanbevolen. Deze testprocedure is niet in een norm vastgelegd, maar wordt dringend aanbevolen.

Terug naar het overzicht

Afbeelding 3 - Aansluitvoorbeeld van een cross circuit-detectie via testpulsen

Zo kiest u de passende noodstopschakelaar voor uw toepassing

De passende noodstopschakelaar voor uw toepassing moet als eerste voldoen aan de hiervoor genoemde basiseisen. Bovendien kunt u tot vier keuzecriteria toepassen bij uw keuze van een noodstopknop.

1) Aantal kanalen	U kunt kiezen tussen 1- of 2-kanaals uitvoeringen waarbij hier alleen de opener-contacten tellen. De sluitercontacten worden alleen bij noodstopschakelaars met meldfunctie toegepast. Voor de juiste keuze is een gevaren- en risicobeoordeling vereist. Noodstopschakelaars moeten minimaal volgens Performance Level c (PLc) zijn uitgevoerd. Dit kan worden gerealiseerd met 1-kanaals varianten. Vanaf Performance Level d (PLd) worden 2-kanaals uitvoeringen geadviseerd. Terwijl sommige noodstopknoppen kunnen worden aangeschaft als compleet apparaat met de contacten, moeten de contacten bij andere uitvoeringen afhankelijk van het aantal kanalen worden bijbesteld.
2) Soort reset	Het is belangrijk dat de schakelaars eenvoudig en zonder ongevallen kunnen worden bediend. Dat geldt ook voor het esetten. Verder kunt u afhankelijk van uw voorkeur kiezen tussen schakelaars met een trek-, draai- of sleutel-reset. Bij de laatste optie moet de sleutel in het kader van een veilige bediening altijd zijn uitgenomen.
3) Beschermingskraag	Het gebruik van beschermkragen kan de bediening van noodstopschakelaars in noodsituaties bemoeilijken en deze moeten zo mogelijk worden vermeden. Ze zijn echter onvermijdelijk als een onbedoelde bediening moet worden vermeden en de noodstopcommandoapparaten niet op een andere zinnige plaats kunnen worden aangebracht.
4) Speciale features	Voor een nog betere zichtbaarheid zorgen noodstopknoppen met een verlichte ring. Als optie kan daarbij ook de betreffende schakeltoestand worden weergegeven.

Terug naar het overzicht

Verschillende soorten noodstopsystemen

Vaak wordt bij noodstopvoorzieningen met name gedacht aan noodstopdrukknoppen. Er zijn echter vele verschillende varianten, bijvoorbeeld kabel-noodschakelaars, die zoals blijkt uit de naam worden bediend door het trekken aan een kabel en die met name geschikt zijn voor langere transporttrajecten.

Noodstopschakelaars kunnen bijvoorbeeld echter ook geïntegreerd zijn in andere bedieningsapparaten zoals SIMATIC HMI Mobile Panels, bevestigingsknoppen en tweehandsbedieningspanelen. Deze modellen scoren door hun flexibiliteit of door de korte afstand tot de handen van de operator.

Als de handen niet kunnen worden gebruikt zijn voetschakelvarianten een praktisch alternatief. De uitvoeringen zonder beschermkappen moeten daarbij alleen worden overwogen als er geen andere uitvoering mogelijk is. Verder wordt het gebruik daarvan afgeraden.

Bij Automation24 vindt u deze verschillende soorten noodstopsystemen

Nooduitknoppen

... van Eaton en Siemens in klassieke en verlichte versies.

Kabel-noodschakelaars

... van Schneider Electric met koordlengtes tot 30 m.

Tweehandsbedieningspanelen

... van Siemens van plastic of metaal.

Bevestigingsknoppen

... van SSP Safety System Products met optioneel rood/groen LED-display en optionele geïntegreerde controlefunctie.

SIMATIC HMI Mobile Panels

... van Siemens met 4", 7" of 9" schermmaat.

Voet- en grootdrukknoppen (compleet)

… van Eaton en Siemens met trekontgrendeling.

Terug naar het overzicht

Welke oplossing voor de analyse van noodstopschakelaars is voor u de juiste?

Wat zouden noodstopinvoerapparaten waard zijn als ze niet vakkundig geanalyseerd zouden worden?

Voor het analyseren kunt u kiezen uit drie mogelijke oplossingen: Veiligheidsrelais, kleine veiligheidsbesturingen of een failsafe geheugenprogrammeerbare besturing.

Veiligheidsrelais komen voor u in aanmerking als u weinig veiligheidsfuncties hebt en een voorkeur hebt voor een vast bedrade installatie. Koppelen in een netwerk is via veiligheidsrelais niet mogelijk.

Kies kleine veiligheidsbesturingen als u een flexibele en parametreerbare oplossing wilt met twee tot acht veiligheidsfuncties. De parametrering vereist geen voorkennis en kan eenvoudig grafisch via Drag en Drop worden uitgevoerd. Koppelen in een netwerk is afhankelijk van het systeem mogelijk als optie.

Met fail-safe veiligheidsbesturingen dekt u alles: vele veiligheidsfuncties, een hoge modificeerbaarheid en koppelbaarheid. Daarbij moet u echter beschikken over programmeerkennis om het volle potentieel volledig te kunnen gebruiken.

Afbeelding 4 - Keuzecriteria voor analyseapparaten voor noodstopschakelaars

Noodstopschakelaar online bij Automation24

Nu kent u de belangrijkste selectiecriteria voor noodstopknoppen. In het Automation24-assortiment vindt u diverse hoogwaardige modellen van Eaton en Siemens met een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Draag vandaag nog bij aan de veiligheid van uw toepassing en kies de juiste noodstopschakelaar uit het assortiment! Ook voor verder advies staan wij tot uw beschikking.

Maak nu uw selectie online

Gratis advies van onze experts

Terug naar het overzicht

Compacte noodstopgids: alle informatie gratis bij de hand

Wilt u belangrijke informatie over noodstops in een compact formaat? Onze gratis gids vertelt u over:

noodstopcriteria waaraan moet worden voldaan volgens de Machinerichtlijn EU 2006/42/EG
het verschil tussen noodstop- en nooduitschakelvoorzieningen
regels voor correct gebruik
verschillende soorten noodstopsystemen
selectiecriteria voor de geschikte noodstopinrichting
verschillende noodstop evaluatie oplossingen